Travel
Journal
De schaduwkant
In Arkansas
Mijn vorige verhaal ging over wat het zuiden voor mij zo mooi en bijzonder maakt. Helaas is er ook een minder mooie kant, een schaduwkant die helaas voor veel mensen de realiteit is. Deels wist ik dat tien jaar geleden ook al wel. In theorie weet je bijvoorbeeld dat Arkansas een van de armste staten van de VS is. In de praktijk kwam ik daar toen nog niet zo mee in aanraking. Mijn vrienden en ik waren allemaal rond de 18 jaar, woonden nog thuis en hadden relatief weinig verantwoordelijkheden. Wat het leven voor ons in petto had wisten we niet. Alles lag nog open.
Nu zijn we volwassen, veel van hen hebben inmiddels kinderen. Toch blijkt het voor veel mensen nog best een uitdaging om de kunst van het leven in de vingers te krijgen.
Verloren vrienden
Vlak voor mijn vertrek naar Arkansas overleed klasgenoot Zach aan een heroïne overdosis. Hij werd gevonden door zijn zoontje van drie. Dat soort verhalen hoor je hier helaas veel. Veel te veel. Hij is spijtig genoeg dan ook niet de eerste die we verloren. We zijn inmiddels al diverse klasgenoten, vrienden en bekenden uit die tijd kwijtgeraakt aan zelfmoord, overdoses en auto ongelukken.
In de eerste week van mijn ‘thuiskomst’ sprak ik af met een van mijn beste vriendinnen van destijds. We aten een pizzaatje en tussendoor vertelde ze me over wat ze de afgelopen 10 jaar zoal had meegemaakt. Mijn hart brak. Ze vertelde hoe ze dakloos was geraakt nadat ze zich wist los te worstelen uit een Christelijke sekte, daarna drugsverslaafd raakte en in de prostitutie terecht kwam. Inmiddels gaat het beter met haar, maar het zijn dingen waar je niet een, twee, drie overheen komt. Bovendien heeft ze nu een veel oudere vriend die in de gevangenis zit. Terwijl we zaten te eten werd ze twee keer vanuit de gevangenis gebeld: een keer door hem en een keer door zijn zoon, die weer in een andere gevangenis zit. Naar mijn idee is dit de laatste nog te nemen hindernis. Ze is weer aan een opleiding begonnen en ik zie dat ze oprecht gaat voor beterschap.
Via Facebook probeerde ik een andere vriendin van toen te bereiken. Ik wou haar heel graag weer zien, maar kreeg haar maar niet te pakken. Later hoorde ik dat ze verslaafd is aan meth en inmiddels onherkenbaar is vermagerd. Mijn hart breekt weer, vooral bij het idee dat ze twee jonge kinderen heeft. Dat is het erge. Het gaat niet alleen om de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven, maar er zijn in vrijwel alle gevallen een of meer kinderen bij betrokken.
Waarom?
Hoe kan het dat de levens van mensen hier zo ingrijpend anders zijn dan die van ons in Nederland? Hoe komt het dat mensen zoveel makkelijker lijken af te dwalen en vaak desastreuze keuzes maken? Ik heb geprobeerd het van alle kanten te bekijken en het zoveel mogelijk te ontleden. Wat ik er in ieder geval over kan zeggen is het volgende. Het systeem in z’n geheel werkt naar mijn idee voor veel mensen niet.
Het leven in Amerika lijkt in alle opzichten veel meer gepolariseerd, meer zwart wit. Nederland voelt voor mij als een kleurenpallet met een heel spectrum aan schakeringen. Ergens in dat spectrum is er vast een plek voor jou om je thuis te voelen. In Amerika of specifiek in het zuiden is dat naar mijn idee lastiger, dat voelde ik tien jaar geleden zelf ook heel sterk. Nadat je je aan iemand voorstelde was de tweede vraag vaak: naar welke kerk ga je? Geef je aan dat je niet naar de kerk gaat, dan ben je dus direct op een bepaalde manier gecategoriseerd. Je bent religieus of je bent het niet, je bent republikein of je bent democraat, je bent wit of je bent zwart. Je wordt dus haast gedwongen een positie in te nemen die misschien wel helemaal niet bij je past of je bent automatisch een outcast.
Daarnaast hebben mensen in mijn optiek aanzienlijk minder kansen op een goed leven dan wij, vooral in een relatief arme staat als Arkansas. Naar mijn idee spelen hierbij een aantal dingen een rol: een ander onderwijssysteem, minder perspectief op een beter leven, een zeker gevoel van minderwaardigheid en een gebrek aan support vanuit hun omgeving of vanuit het systeem.
Strafblad en stemrecht
Over het systeem gesproken. Als je ooit eenmaal een keer met justitie in aanraking bent gekomen, ben je – excuse my French – vanaf dat moment eigenlijk ronduit fucked. Met een strafblad verlies je je stemrecht, heb je veel minder kans op een baan omdat iedereen je strafblad kan inzien (tenzij je die voor heel veel geld laat verzegelen) en moet je eindeloos lang boetes betalen (wat vaak weer voor een vicieuze cirkel zorgt). Omdat er zoveel gecriminaliseerd is zijn er nogal wat mensen die hiermee te maken krijgen. Ben je ooit eenmaal een keer de mist in gegaan, zoals een vriend van mij op zijn achttiende voor een klein vergrijp, dan kom je dat heel moeilijk te boven en boet je daar de rest van je leven voor. Letterlijk. En dat is een groot probleem. Vooral omdat gevangenissen financiële belangen hebben die niet in jouw voordeel werken. Ze zijn erbij gebaad zo vol mogelijk te zitten, het is big business. Het is dus niet zo gek dat het systeem veel minder op rehabilitatie is gericht dan in Nederland.
Uit verveling komen naar mijn idee ook een heleboel problemen voort. Je bent jong en je wil wat… maar er is niks. De dichtstbijzijnde bioscoop zit 45 minuten rijden verderop en er is in de hele gemeente geen druppel alcohol te krijgen. Sheridan is wat ze noemen een dry county. Mede door die verveling heb ik het gevoel dat veel mensen op een problematische manier in aanraking komen met drugs. Waar dat in Nederland een vooral recreatief karakter heeft, gaat het hier naar mijn idee vooral om het willen ontsnappen aan de realiteit. Van vrienden zonder zorgverzekering begreep ik ook dat ze bij gebrek aan beter wiet gebruiken om hun depressies mee te bestrijden. Daarnaast heerst er vanuit de farmaceutische industrie ook nog eens een enorm opiaten probleem, met alle gevolgen van dien. Al dit soort moeilijkheden zijn voor mij geen ver-van-mijn-bed-show meer. Het gaat om de levens van mijn vrienden.
De vrienden met wie het wel goed gaat passen ofwel prima in het plaatje of ze hebben met hun oude omgeving gebroken. Ze zijn naar de stad of een andere staat verhuisd en zijn helemaal opnieuw begonnen. Zo verhuisde een vriendin naar Texas, ze trok de kortzichtigheid van haar omgeving niet meer. Een vriend ging in Little Rock wonen en liet het contact met veel mensen van onze high school bewust verwateren om zo een verse start te maken. Het was een verademing om te zien hoe goed het met ze gaat, maar de reden waarom heeft ergens wel een treurig randje.
Fall down seven times, stand up eight
Als mensen me vragen hoe ik het heb gehad in Arkansas, kan ik dus moeilijk antwoorden met ‘leuk’. Het was heftig. Het was intens. Ik wist van te voren al dat het geen walk in the park zou worden, maar toch heb ik het zwaar onderschat. Maar: hoe ik schrok van alle problemen, zo werd ik ook verrast door veerkracht en moed. Ondanks alle tegenslag gaan ze er wel voor. En dus proberen ze het nog een keer. En nog een keer, iedere dag weer.
Het is heel makkelijk is om er van een afstandje iets van te vinden. Om je oordeel te vellen over iemands leven zonder te kijken naar hetgeen dat erachter schuil gaat. Ik zag van dichtbij en met eigen ogen hoe iedereen zijn of haar best doet. Dat mag dan nog niet vlekkeloos gaan, ze proberen er linksom of rechtsom toch iets van te maken. Op hun eigen manier en to the best of their abilities.
Thuiskomen was pittig. Voor mij voelde het alsof ik mijn vrienden in zekere zin achterliet. Niet dat ik de illusie heb in mijn eentje iets aan alle problematiek te kunnen veranderen, maar ergens voelde het oneerlijk om terug te gaan naar mijn luxe en relatief zorgeloze leventje in Nederland. Als je zo verweven zit in het dagelijkse wel en wee is het lastig om daarvan los te komen. Ergens wil ik dat ook helemaal niet, daarvoor zit het nog steeds veel te diep. Daarom is het heel fijn om eenmaal thuis volop in de weer te zijn met de fotoserie die ik er gemaakt heb. De boodschap van het werk is gaandeweg ook veranderd. Het gaat allang niet meer alleen om mijn herinneringen. Ik wil mijn vrienden en hun omgeving laten zien hoe ik ze zie, hoe mooi ze zijn. Met alle tegenstrijdigheden, schoonheid, worstelingen en (veer)kracht. Het is mijn liefdesverklaring aan een plek die voor altijd mijn thuis zal zijn.